جراحی لاغری به افرادی که دچار چاقی مفرط هستند، کمک می کند تا وزن کم کنند. در صورتی که فرد نتواند با ورزش و رژیم غذایی وزن کم کند و یا دچار مشکلات و بیماری های ناشی از چاقی باشد، جراحی لاغری می تواند گزینه ی مناسبی برای وی باشد. یا به عبارتی او یک کاندید جراحی لاغری است.
جراحی های لاغری انواع مختلفی دارد که اغلب با محدود کردن مقدار غذایی که فرد روزانه مصرف می کند، باعث کاهش وزن وی می شوند. برخی از این جراحی ها نیز با تاثیر بر نحوه ی گوارش غذا و جذب مواد مغذی به فرد کمک می کنند. با این حال همه ی انواع این جراحی ها می توانند خطرات و عوارضی مانند عفونت، فتق و لختگی خون را به دنبال داشته باشند. بسیاری از افراد پس از جراحی لاغری، به سرعت وزن کم می کنند اما مدتی بعد، دوباره کمی وزن اضافه می کنند. در صورتی که ورزش کنید و رژیم غذایی خود را رعایت کنید می توانید وزن پایین خود را حفظ کنید. همچنین برای باقی عمر، نیاز به معاینه و پیگیری های پزشکی دارید.
نوجوانان معمولا یک کاندید خوب برای جراحی لاغری محسوب نمی شوند، مگر آنکه بیش از حد چاق باشند و شاخص توده ی بدنی (BMI) آنها بیش از ۳۵ باشد و یا بیماری مرتبط با وزن داشته باشند. با محاسبه bmi می توانید به اطلاعات کاملی درباره اضافه وزن خود برسید. باید دقت کنید که شرایط عمل معده برای لاغری را داشته باشید.
افرادی که بی ام ای بالای 40 دارند به طور قطعی واجد شرایط جراحی لاغری هستند. البته باید بگوییم که برای هر یک می تواند متفاوت باشد. برای مثال Bmi برای عمل اسلیو بین 30 الی 35 است. اگر به فکر انجام این جراحی هستید، با دکتر خود مشورت کنید و ببینید که آیا شما یک کاندید خوب برای جراحی لاغری هستید یا خیر.
چنانچه پزشکتان تایید کرد که یک کاندید خوب برای جراحی لاغری هستید، خوب است که راجع به انواع مختلف این روش بدانید.
اینکه کدام نوع برای شما بهتر است، بستگی به اهداف، شرایط سلامتی و توصیه های پزشک شما دارد. بعلاوه باید در نظر داشته باشید که بیمه ی درمانی شما کدام نوع از جراحی ها را تحت پوشش قرار می دهد.
تمامی این موارد را با پزشک خود در میان بگذارید و در نهایت، یک تصمیم آگاهانه بگیرید. همه ی افراد یک کاندید خوب برای جراحی لاغری محسوب نمی شوند و پزشکان آن را به کسانی توصیه می کنند که:
جراحی کاهش وزن می تواند زندگی شما را نجات دهد اما برای رسیدن به این نتیجه باید تغییرات همیشگی و چشمگیری در خوراک، ورزش و زندگی خود ایجاد نمایید.
جراحی های محدود کننده از طریق کاهش اندازه ی معده و کند کردن هضم غذا عمل می کنند. یک معده ی معمولی می تواند حدود ۴۷۳ میلی لیتر غذا را در خود نگاه دارد که این میزان پس از جراحی، به ۵۶ یا ۸۵ گرم می رسد. هر چه معده کوچک تر باشد، زودتر پر می شود و شما کمتر غذا می خورید. هر چه کمتر بخورید، وزن بیشتری از دست می دهید.
جراحی های بدجذبی/محدود کننده رویه ی جذب غذا را عوض می کنند. در این نوع جراحی ها، معده کوچک تر شده و قسمتی از دستگاه گوارش بریده یا به یک راه فرعی تبدیل می شود. با این کار، جذب کالری برای بدن سخت تر می گردد. پزشکان عمل بدجذبی را به طور کامل انجام نمی دهند، چرا که عوارض جانبی زیادی را به دنبال دارد. این عمل بای پس روده هم نامیده می شود.
کاشت یک وسیله ی الکتریکی یکی از جدیدترین تکنیک هاست که در آن، سیگنال های عصبی بین معده و مغز قطع می شود و از این طریق، به کاهش وزن کمک می کند.
انواع جراحی در بالا، به روش های مختلفی به کاهش وزن کمک می کنند که در ادامه با این روش ها آشنا می شوید.
حلقه گذاری در معده یکی از انواع محدود کننده در میان جراحی های کاهش وزن است.
چگونگی عملکرد آن: جراح از یک حلقه ی قابل تورم استفاده می کند تا با فشار، معده را به دو بخش تقسیم کند: یک کیسه ی کوچکتر در بالا و یک بخش بزرگتر در پایین. این دو بخش از طریق یک مجرای بسیار باریک به هم راه دارند که تخلیه ی کیسه ی بالایی را کند می کند. اکثر افرادی که این جراحی را انجام داده اند ـ در صورت سلامت کامل و سیر نبودن ـ می توانند تنها ۲/۱ فنجان تا ۱ فنجان (معادل ۲۳۶ میلی لیتر) غذا بخورند. غذایی که آنها میخورند یا باید لطیف باشد، یا باید به خوبی جویده شود.
فواید: این عمل نسبت به بای پس معده (برداشتن قسمتی از معده) و دیگر عمل ها راحت تر و ایمن تر است. شکاف کوچکی ایجاد می شود، دوران بهبود سریع تر است و می توان حلقه را با جراحی برداشت. علاوه بر آن، شما می توانید این حلقه را در مطب دکتر تنظیم کنید. برای تنگ کردن آن، پزشک یک محلول نمکین به حلقه تزریق می کند و می تواند با استفاده از یک سرنگ، مایع را از حلقه بیرون کشیده و آن را شل نماید.
معایب: افرادی که حلقه گذاری در معده را انجام می دهند، نسبت به دیگر انواع جراحی کاهش وزن چشمگیری ندارند و احتمال دارد که با گذشت چند سال دوباره چاق شوند.
خطرات: رایج ترین عارضه ی جانبی حلقه گذاری در معده، استفراغ و بازگرداندن غذا پس از خوردن زیاد و سریع است. مشکلات دیگری هم ممکن است پس از حلقه گذاری اتفاق بیفتد. ممکن است این حلقه از جای خود بلغزد، خیلی شل شود و یا مجرای بین دو کیسه نشتی پیدا کند. برخی اشخاص بعد از انجام این عمل، به جراحی های بیشتری احتیاج دارند. عفونت هم خطر احتمالی همه ی جراحی هاست. بعید نیست که بعضی عوارض حتی جان شخص را به خطر بیندازند.
معده برداری اسلیو یا گاسترکتومی اسلیو یکی دیگر از اشکال جراحی های کاهش وزن به روش محدود کردن است. در این عمل، جراح حدود ۷۵ درصد از معده را برمی دارد. آنچه که باقی می ماند یک لوله (آستین مانند) است که به روده ها اتصال دارد. گاهی اوقات، گاسترکتومی اسلیو اولین مرحله از سری جراحی های کاهش وزن است. برای برخی افراد هم همین جراحی کفایت می کند.
فواید: دیگر جراحی ها برای کسانی که خیلی چاق اند یا یک بیماری دارند، بسیار پرخطر هستند. گاسترکتومی اسلیو عملی است که راه ساده تری را برای کاهش وزن این افراد پیش پا می گذارد. زمانی که بعد از ۱۲ تا ۱۸ ماه حال شخص بهبود یابد، در صورت نیاز می تواند جراحی بعدی مانند بای پس معده را نیز داشته باشد. از آنجایی که این عمل تاثیری بر روده ها ندارد، تغییری در جذب غذا ایجاد نمی شود. بنابراین، بدن مواد مغذی مورد نیاز را دریافت می کند.
معایب: برخلاف روش حلقه گذاری در معده، گاسترکتومی اسلیو برگشت ناپذیر است. چون این روش جدید است، فواید و خطرات بلند مدت آن هنوز در دست بررسی می باشد.
خطرات: خطرات معمول این روش شامل عفونت، نشتی لوله ی معده و لخته شدن خون می شود. برای بسیاری از افراد این سوال پیش می آید که در عمل اسلیو چند کیلو وزن کم میشود؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم که حدود 50 الی 70 درصد اضافه وزن شما کاهش پیدا می کند.
بای پس معده متداول ترین نوع جراحی کاهش وزن است. در این روش، دو تکنیک محدود کردن و بدجذبی با هم ادغام می شوند. در این عمل، جراح معده را به دو بخش تقسیم می کند که این دو بخش هیچ راه ارتباطی باهم ندارند. سپس، جراح بخش بالایی را مستقیما به قسمتی انتهایی روده ی کوچک متصل می کند. اساسا، جراح از طریق دور زدن بخشی از معده و روده ی کوچک، یک میانبر برای غذا ایجاد می نماید. دور زدن این قسمت های دستگاه گوارش به این معنی است که بدن کالری کمتری جذب می کند.
فواید: کاهش وزن در این روش سریع و چشمگیر است و حدود ۵۰ درصد آن در شش ماه اول اتفاق می افتد. ممکن است که وزن فرد تا دو سال بعد از جراحی هم کاهش یابد. در اغلب موارد، شرایط متاثر از چاقی مثل دیابت، فشار خون بالا، کلسترول بالا، آرتروز، آپنه خواب و سوزش معده به دلیل کاهش وزن سریع، به سرعت بهبود پیدا می کنند.
بای پس معده نتایج بلند مدت خوبی هم دارد. مطالعات دریافته اند که اکثر اشخاص، وزن کاهش یافته ی خود را تا ده سال پس از جراحی و یا بیشتر حفظ کرده اند.
معایب: بدن بعد از بای پس مانند قبل، غذا را جذب نمی کند و این مسئله، موجب خطر دریافت نکردن مواد مغذی کافی می شود. عدم وجود کلسیوم و آهن در بدن می تواند منجر به پوکی استخوان و کم خونی گردد. باید حواستان به رژیم غذایی خود باشد و برای باقی عمر از مکمل ها استفاده کنید.
سندروم دامپینگ خطر دیگر بای پس معده است که در آن، غذا پیش از هضم کامل، سریعا از معده به روده ها ریخته می شود. حدود ۸۵ درصد از کسانی که بای پس معده انجام داده اند، به برخی دامپینگ ها دچار می شوند. حالت تهوع، نفخ کردن، احساس درد، عرق کردن، ضعف و اسهال را می توان به عنوان نشانه های آن نام برد. در اغلب موارد، خوردن غذاهای شیرین و قندی یا غذاهای با کربوهیدرات بالا باعث دامپینگ می شود که تنظیم رژیم غذایی می تواند به بیمار کمک کند.
برخلاف گذاشتن حلقه ی قابل تنظیم در معده، بای پس معده بطور کلی برگشت ناپذیر است و جز در بعضی موارد نادر، نتایج آن مطلوب بوده است.
خطرات: بای پس معده به دلیل پیچیدگی زیادی که دارد، پر مخاطره است. عفونت و لخته شدن خون خطراتی هستند که اغلب جراحی ها آن را در پی خود دارند. بای پس معده همچنین باعث بروز فتق می شود که ممکن است برای رفع آن نیاز به جراحی باشد. در کنار همه ی این ها، ممکن است به دلیل کاهش وزن سریع، سنگ کیسه صفرا به وجود آید.
سیستم رهبر قابل شارژ مانند ضربان سازی عمل می کند که ضربان الکتریکی را به یک عصب خاص می رساند. این عصب بین معده و مغز قرار دارد و عصب واگ نامیده می شود. واگ به مغز می گوید که چه زمانی معده پر شده است. این وسیله درون شکم تعبیه و از راه دور کنترل می شود و می توان آن را از بیرون تنظیم نمود. بعلاوه، می توان آن را طوری برنامه ریزی کرد که هر نبض یا پالس (۵ دقیقه روشن و ۵ دقیقه خاموش) را در ساعات بیداری به عصب واگ برساند و در طول خواب خاموش باشد.
فواید: کاشت این وسیله کمترین خطر را در میان جراحی های کاهش وزن دارد. این عمل به صورت سرپایی تا یک و نیم ساعت طی بیهوشی طول می کشد.
معایب: این وسیله باید یک الی دو بار در هفته شارژ مجدد شود. اگر باتری کاملا خالی گردد، پزشک باید دوباره آن را برنامه ریزی کند. تهوع، استفراغ، سوزش معده، مشکلات بلعیدن، خلط، تهوع خفیف و درد قفسه سینه را می توان به عنوان عوارض جانبی ایمپلنت و کاشت این دستگاه دانست.
خطرات: عفونت، احساس درد در محل ایمپلنت و دیگر مشکلات جراحی.
اسپایر اسیست (AspireAssist) دستگاهی است که با رویکرد محدود کننده منجر به لاغری می شود. از طریق یک برش، لوله ای به درون معده وارد می شود که در مجاور سطح خارجی شکم دارای دریچه ای دیسک مانند می باشد.
حدود ۲۰ تا ۳۰ دقیقه پس از صرف هر وعده ی غذایی، بیمار از طریق دریچه، لوله را به یک دستگاه تخلیه وصل می کند تا غذا ها از درون معده خالی کند. این دستگاه کاهش وزن حدود ۳۰ درصد از کالری های مصرفی را خارج می کند و در سال ۲۰۱۶ توسط سازمان غذا و داروی آمریکا تایید شده است.
این عمل نمونه ی شدیدتر بای پس معده است. جراح ۷۰ درصد از معده را برمی دارد و قسمت بیشتری از روده ی کوچک را دور می زند.
سوئیچ دوازدهه، نسخه ی تاحدی ضعیف تر انحراف بیلیوپانکراتیک است که آن هم از بای پس معده شدید تر است. اما در این روش، نسبت به انحراف بیلیوپانکراتیک بدون سوئیچ، مقدار کمتری از معده برداشته و بخش کمتری از روده ی کوچک کنار گذاشته می شود. علاوه بر آن، سندروم دامپینگ، سوء تغذیه و زخم معده نیز کمتر بروز می کنند.
فواید: عمل انحراف بیلیوپانکراتیک، در مقایسه با بای پس معده می تواند منجر به کاهش چشمگیرتر و سریع تر وزن شود. اگرچه قسمت اعظم معده برداشته می شود، اما باقی مانده ی آن از کیسه هایی که در طول بای پس معده یا عمل حلقه گذاری ایجاد می شوند، بزرگتر است. بنابراین بیمار قادر خواهد بود تا غذای بیشتری بخورد.
معایب: جراحی انحراف بیلیوپانکراتیک کمتر از بای پس معده انجام می شود. یکی از دلایل این امر آنست که دریافت نکردن مواد مغذی کافی طی این روش جدی تر است. مشکلات مشابه ناشی از بای پس معده شامل سندروم دامپینگ را نیز دربردارد. اما سوئیچ دوازدهه نسبتا کم خطر تر است.
خطرات: این روش یکی از پیچیده ترین و پرمخاطره ترین عمل های کاهش وزن است. همانند بای پس معده، این جراحی ریسک بالایی از ابتلا به فتق دارد که برای رفع آن باید جراحی های بیشتری انجام داد. اما اگر پزشک از روش خفیف تری به نام لاپاروسکوپی استفاده کند، خطر عمل هم کاهش میابد.
بالون معده نوعی جراحی لاغری محدود کننده است که در آن یک بالون (خالی از باد) از طریق دهان درون معده قرار می گیرد. پس از جاگذاری بالون، آن را با محلول نمکی پر می کنند که باعث می شود فرد احساس سیری کند و حس گرسنگی وی مهار شود.
جراحی بالون معده برای افرادی که قبلا جراحی لاغری انجام داده اند و یا دچار بیماری های گوارشی روده یا نارسایی های کبدی هستند، نمی تواند انجام گیرد.
از طرفی نکته ی مثبت این جراحی آن است که نیاز به بستری شدن در بیمارستان ندارد و بالون موقتی است که می تواند تا ۶ ماه در معده باقی بماند. بیمار می تواند ۱۰ درصد از وزن اضافه ی خود را طی این مدت کم کند.
قبل از تصمیم برای جراحی لاغری ابتدا باید به مدت 6 ماه متوالی سایر روش های لاغری مانند رژیم و ورزش روی خود پیاده کنید. در صورتی که موفق نشوید، می توانید به سراغ جراحی لاغری رفته و خود را برای آن آماده کند.
بخشی از آمادگی های قبل از جراحی شامل مراجعه به روانشناس می باشد. روانشناس پس از مشاوره مطمئن می شود که شما مبتلا به بیماری هایی مانند افسردگی یا اختلال پرخوری نیستید و می توانید جراحی لاغری انجام دهید. در صورت ابتلا به چنین اختلالاتی، بیمار لازم است قبل از جراحی لاغری تحت درمان های رفتار شناختی قرار بگیرد.
برخی بیماران به پزشک خود می گویند که دوست دارند پس از جراحی به سایز ۲ برسند و یا هیکلی شبیه به مربی بدنسازی شان داشته باشند. اما این انتظارات غیر واقعی بوده و نشان می دهد که بیمار آمادگی لازم را برای انجام جراحی لاغری ندارد.
همچنین بیمارانی که نمی توانند دست از خوردن نوشابه یا کشیدن سیگار بردارند نیز جزء این دسته بوده و پرچم قرمزی هستند که نشان می دهد آنها نمی توانند کاندید خوبی برای جراحی لاغری باشند.
اضافه وزن و چاقی مفرط می تواند علت بروز یا تشدید بسیاری از بیماری ها مانند دیابت، آپنه ی خواب، کسترول و فشار خون بالا باشد.
در برخی از موارد این بیماری ها می توانند از ویژگی های یک کاندید خوب جراحی لاغری باشند اما در موارد دیگر نیز این بیماری ها می توانند روی توانایی مقاومت بدن طی جراحی لاغری اثر منفی داشته باشند. پزشک هنگام مشاوره ی اولیه می تواند شما را در جریان تمام این نکات قرار دهد.
روند بیشتر جراحی ها به این گونه است که بیمار پس از جراحی تا چند سال به طور مداوم به پزشک خود مراجعه می کند تا پیشرفت وی را بررسی کند.
پس از جراحی لاغری نیز بیمار به پزشک خود مراجعه می کند تا روند کاهش وزن وی را بررسی کند و در صورت نیاز دارو و مکمل های ویتامین و مواد معدنی تجویز کند. بیمارانی که عمل حلقه ی معده را انجام می دهند باید بر اساس نیاز های کاهش وزن خود، برای تنظیم اندازه ی حلقه مکررا به پزشک مراجعه کنند.
یک کاندید خوب برای جراحی لاغری باید بداند که جراحی لاغری یک چوب جادویی نیست که آن را تکان دهید و به اندام دلخواهتان برسید بلکه پس از جراحی نیز باید رژیم و عادت های غذایی تان را اصلاح کنید. بیمارانی که بیشترین موفقیت را در جراحی لاغری کسب کردند، رژیم غذایی صحیح و ورزش منظم را در برنامه زندگی خود گنجانده اند تا بتوانند کاهش وزنشان را حفظ کنند.