سندروم دامپینگ

سندروم دامپینگ (dumping syndrome) نوعی بیماری است که می تواند پس از انواع جراحی های لاغری که در آن ها بخشی از معده برداشته یا بای پس می شود، ایجاد شود. این سندروم همچنین می تواند در افرادی که جراحی مری انجام داده اند، تشکیل شود.  به این سندروم، تخلیه مکرر معده نیز گفته می شود و زمانی اتفاق می افتد که غذا (خصوصا غذاهای قندی) به سرعت از معده به سمت روده کوچک حرکت کند.

اکثر افراد مبتلا به سندروم دامپینگ علائم و نشانه هایی را از خود بروز می دهند. این علائم شامل درد و گرفتگی عضلات شکم و اسهال ۱۰ تا ۳۰ دقیقه پس از غذا می باشد.

به طور کلی، می توان با تغییر رژیم غذایی پس از جراحی لاغری، به پیشگیری از سندروم دامپینگ کمک کرد. این تغییرات ممکن است شامل، خوردن وعده های کوچکتر و محدود کردن غذاهای پر شکر باشد. در موارد جدی تر، ممکن است برای درمان سندروم دامپینگ نیاز به مصرف دارو یا جراحی داشته باشید. به طور کلی سندروم دامپینگ نیز مانند سنگ های کیسه صفرا از عوارض جراحی لاغری بوده و افرادی که به دلیل عدم کاهش وزن زیر تیغ جراحی می روند باید از آن آگاه باشند.

علل سندروم دامپینگ

پس از جراحی لاغری، کنترل حرکت غذا در دستگاه گوارش سخت تر می شود زیرا غذا به سرعت از معده به درون روده کوچک تخلیه می شود. خوردن برخی غذا ها می تواند احتمال ابتلا به سندورم دامپینگ را افزایش دهد. به عنوان مثال؛ قند های تصفیه شده به سرعت آب بدن را جذب کرده و منجر به بروز علائم سندروم دامپینگ می شود. این علائم همچنین ممکن است پس از خوردن لبنیات، برخی چربی ها یا غذاهای سرخ کردنی به سراغتان بیاید.

علائم سندروم دامپینگ

علائم اولیه و ثانویه سندروم دامپینگ ممکن است در هر شخص متفاوت باشد. علائم اولیه سندروم دامپینگ ممکن است شامل:

• حالت تهوع
• استفراغ
• درد و گرفتگی عضله های شکمی
• اسهال
• حس ناخوشایند پر بودن بسیار یا باد کردگی
• عرق کردن
• ضعف
• سرگیجه
• سرخ شدن پوست بدن یا صورت
• ضربان نامنظم و غیر طبیعی قلب

باشد. علائم ثانویه سندروم دامپینگ نیز شامل:

• هیپوگلیسمی
• عرق کردن
• ضعف
• ضربان نامنظم و غیر طبیعی قلب
• سرخ شدن
• سرگیجه

می باشد. حدود ۷۵ درصد از بیماران سندروم دامپینگ، علائم اولیه بیماری و ۲۵ درصد آنها علائم ثانویه آن را دارند.در برخی بیماران نیز هم علائم اولیه و هم ثانویه را بروز می دهند.

نحوه تشخیص سندروم دامپینگ به چه صورت است؟

اگر پزشک احتمال دهد که بیمار به سندروم دامپینگ مبتلاست، سابقه پزشکی و جراحی های اخیر وی را بررسی کرده و سوالاتی درباره علائم و نشانه های بیماری از او می پرسد. پس از آن آزمایش هایی برای تایید سندروم دامپینگ و تشخیص شدت آن باید صورت گیرد.

آزمایش گلوکز (قند)

از آنجایی که سندروم دامپینک منجر به افت قند خون می شود، این آزمایش به پزشک کمک می کند تا ببیند بدن بیمار به گلوکز چگونه واکنش می دهد. در این آزمایش بیمار نوعی نوشیدنی قندی می خورد و یک ساعت بعد قند خون وی اندازه گرفته می شود.

آزمایشات تخلیه معده

این آزمایش به تیم پزشکی این امکان را می دهد تا سرعت هضم غذا را در بیمار اندازه گیری کنند. برای این آزمایش بیمار باید مقدار بسیار کمی از مواد رادیواکتیو را همراه با وعده غذایی خود بخورد تا پزشکان بتوانند سرعت عبور این مواد را با دوربین های مخصوصی از بیرون ببینند. اگر این غذا به سرعت به روده کوچک برسد، می تواند، نشان دهنده سندروم دامپینگ باشد.

آزمایش دستگاه رادیوگرافی

در این آزمایش بیمار یک نوشیدنی باریومی در مقابل دستگاه رادیوگرافی می نوشد. باریوم مایعی است که در دستگاه رادیوگرافی نشان داده می شود و به پزشکان این امکان را می دهد تا نحوه گوارش غذا درون دستگاه گوارش را مشاهده کنند. البته این روش به ندرت استفاده می شود.

گاستروسکوپی

طی این آزمایش، پزشک لوله ای کوچک و قابل انعطاف به همراه دوربین و چراغ (آندوسکوپ) از راه دهان به درون بدن وارد می کند تا بتواند بخش های فوقانی سیستم گوارشی مانند مری، معده و دوازدهه را مشاهده کند.

درمان سندروم دامپینگ

تغییرات در شیوه زندگی و رژیم غذایی می تواند علائم سندروم دامپینگ را به حداقل رسانده و بسیار مفید باشند. البته این تغییرات باید به درستی انجام شده و بیمار باید از گرفتن رژیم های لاغری سریع خودداری کند. در موارد جدی تر، که تغییرات رژیم غذایی و روش زندگی موثر واقع نمی شوند، باید از دارو و جراحی کمک گرفت.

 تغییرات در روش زندگی و رژیم غذایی

تغییرات زیر می تواند در کاهش علائم سندروم دامپینگ مفید باشد:

• خوردن روزانه ۵ تا ۶ وعده کوچک غذایی به جای ۳ وعده ی بزرگ
• از خوردن وعده های بزرگ خوداری کنید.
• جویدن بسیار، می تواند به هضم غذا کمک کند.
• تا ۳۰ دقیقه قبل یا بعد از غذا نوشیدنی ننوشید.
• در طول روز ۸ لیوان آب بنوشید (فقط در میان وعده های غذایی)
• پس از خوردن غذا به مدت ۳۰ دقیقه دراز بکشید.
• از غذاهایی با فیبر بالا مانند بلغور جو دوسر، نان گندم، لوبیا، عدس و سبزیجات استفاده کنید.
• مصرف خوراکی های پر شکر مانند آبنبات، کیک، آبمیوه و نوشابه را محدود یا به طور کلی حذف کنید.
• نان سفید، برنج سفید و ماکارانی سفید را محدود یا حذف کنید.
• از مصرف الکل بپرهیزید.
• مصرف غذاهای پروتئین دار مانند گوشت گوسفند، ماهی و توفو را افزایش دهید.
• لبنیات را از رژیم غذایی خود حذف کنید و ببینید آیا علائمتان کاهش پیدا می کند یا خیر؟ لبنیات دارای میزان بسیاری لاکتوز طبیعی است.
• به وعده های غذایی خود پکتین، پسیلیوم یا آدامس گار بیافزایید تا روند حرکت غذا درون دستگاه گوارش را کند کنند.
• از آنجایی که سندروم دامپینگ می تواند بر جذب غذا نیز تاثیر بگذارد، مصرف مکمل های غذایی می تواند بسیار مفید باشند. البته بهتر است در اینباره ابتدا با یک پزشک مشورت کنید.

مصرف دارو

در صورتی که تغییر برنامه رژیم غذایی نتواند حال بیمار را بهبود بخشد، پزشک ممکن است برای بیمار تزریق اکترئتید را تجویز کند. این نوعی داروی ضد اسهال است که سرعت تخلیه غذا به درون روده کوچک را کاهش می دهد.  این دارو همچنین می تواند از ترشح انسلین جلوگیری کرده و مانع از کاهش قند خون شود.

واکنش بدن به این دارو ممکن است حالت تهوع و استفراغ باشد.

جراحی

اگر سندروم دامپینگ به دیگر درمان ها جواب ندهد و یا ناشی از جراحی های قبلی بیمار باشد، پزشک ممکن است جراحی دوباره را پیشنهاد کند.

چندین نوع جراحی برای درمان این شرایط وجود دارد که باید بر اساس جراحی اولیه بیمار انتخاب شود. با این حال طبق گفته موسسه ملی دیابت و بیماری های گوارشی و کلیوی، جراحی برای درمان سندروم دامپینگ اغلب موفقیت آمیز نخواهد بود.

منبع